Ergenlik dönemi, bireyin çocukluktan yetişkinliğe geçiş yaptığı, fiziksel, zihinsel ve ruhsal değişimlerin yoğun yaşandığı bir süreçtir. Bu dönemde gençler, kimlik arayışı içinde olup kendilerini ve dünyayı anlamlandırmaya çalışırken, duygusal dalgalanmalar da kaçınılmaz hale gelir. Ergenlerin kişilik arayışı ile ortaya çıkan, hormonel dengesizlikler, sosyal baskılar duygusal dalgalanmaları da tetikleyebilir ve zor bir süreçten geçebilirler. Duygusal dalgalanmalardan ergen kadar aile de sorumludur ve bu dönemlerde ailelerin de dikkat etmesi gereken, yapması gereken sorumluluklar vardır.
Ergenlik Dönemi Nedir?
Ergenlik 10-19 yaş aralığını kapsayan çocukluktan, yetişkinliğe geçiş sürecidir. Bu süreçte birey yoğun bir şekilde fiziksel, duygusal ve zihinsel olarak değişime uğrar.
Ergenler bu süreçte kimlik arayışına girerken toplumdaki rollerini anlamlardırmaya çalışırken zorlanabilirler.
Ergenlikte Ruhsal Dalgalanmalar
Ergenlik döneminde yaşanan duygusal dalgalanmalar yaşayabilir. Yani bu dönemde hızlı ruh hali değişimi, sert ve kontrolsüz duygular yaşayabilmektedirler. Bir saatte çok enerjik mutluyken, bir anda kendisini çok karamsar, üzgün veya öfkeli hissetmesi gayet doğaldır. Bunların birçok nedeni biyolojik, sosyal ve psikolojik faktörlerdendir.
Temel nedenleri:
Hormonların etkisi, değişimleri:
Ergenlik döneminde vücutta artan östrojen ve testosteron hormonların hızlıca yükselmesi sonucunda, bireylerde ruh değişimleri oluşmaktadır. Bu süreç, aşırı sevinç, aşırı öfke patlamaları sonucunda ani depresif ruh hali ve kaygı yaşayabilirler.
Beyin gelişimi:
Ergenlerin beyni de bu dönemde duygu ve karar mekanizmalarında gelişmeye devam eder. Bunun sonucunda ergenler dürtüsel davranabilirler ve duygularını yönetmekte zorluk yaşayabilirler. Beyindeki bu gelişim süreci, mantıklı karar almalarını zorlaştırabilmektedir.
Kimlik arayışı ve sosyal baskılar:
Ergenler, kim olduklarını anlamaya çalışırken aynı zamanda toplumda nasıl bir yer edineceklerini anlamaya çalışırlar. Bu süreçte gençlerin arkadaşların, toplumun ve ailesinin beklentilerini de anlamaya ve yerine getirmeye çalışırlar. Bu durum da iç dünyasında yoğun bir çatışmaya itebilir. Onay görme ihtiyaçları ve kimlik arayışları birleştiğinde oldukça karışık değişken bir ortama ve ruh haline bürünebilirler.
Aile ilişkiler ve Bağımsızlık:
Ergenlik döneminde bağımsızlık ihtiyacı arttıkça kendi kararlarını alma istekleri ile birlikte ailede oturmuş dengelerinde değişmesine yol açabilmektedir. Ergenlik döneminde gençler aileden uzaklaşıp sosyal çevreye dönmeye ve bu noktada kendi kararlarını alma istekleri oluşabilmektedir. Ailelerde bu bağımsızlık çatışması olabilir ve aile içinde çatışmalar çıkabilmektedir. Aile içindeki bu çatışmalar ve iletişim sorunları gençleri kendilerini anlatamadıklarını, ailelerin anlayamadığını ve kendilerini yalnız hissedebilmektedirler.
Ergenlikte Ruhsal Dalgalanmalarla Başa Çıkma Yöntemleri:
Duyguları Kabul Etmek:
Duygusal farkındalığı geliştirmek ve kabul etmek, duygusal değişimlerin ve ruhsal dalgalanmaları düzenlemede yardımcı olur. Bu süreçte kişi kendisine “Şu an neden böyle hissediyorum?” sorusunu sorması, ne hissettiğini fark etmesine ve duygularının kaynağını bulmasında yardımcı olur. Farkında olduğu ve kabul ettiği duygularla nasıl başa çıkacağını anlayabilir.
Fiziksel Aktiviteyi Artırmak ve stres ile başa çıkma yöntemleri kullanmak:
Fiziksel aktiviteler, egzersizler, yürüyüşler stresi azaltmakta ve ruh halinizi düzenlemede önemli bir rolü vardır. Düzenli egzersiz ile vücudunuza mutluluk hormonu salgılatarak iyi bir ruh haline geçmenizde yardımcı olur. Tabi ki de enerjinizi ve ruh halinizi zinde tutmak için dengeli beslenme ve düzenli uyku da çok önemlidir. Stresi yönetebilmek için nefes egzersizleri, meditasyonda çok önemlidir. Meditasyon; nasıl bir ruh halinde olduğunuzu anlamanızda ve ruh değişimlerinizi azaltmada çok etkili bir yöntemdir.
Sağlıklı İletişim Kurmak:
Ergenlik dönemindeki gençlerin sık sık duygularını bastırır ve bunun sonucunda patlamalar ortaya çıkmaktadır. Gençler aileleriyle veya arkadaşlarıyla hissettiklerini ve düşüncelerini o anda etkili bir şekilde anlatmaları öneriliyor. Duyguların o anda açıkça ifade edilmesi, daha çok anlaşıldıklarını hissetmelerine ve duygusal yüklerini azaltmalarında yardımcı olmaktadır.
Olumsuz Düşünceleri Sorgulamak
Ergenlerin kendi iç seslerini gözlemleyerek, olumsuz otomatik düşünceleri sorgulamaları gerekmektedir. “Gerçekten başarısız birimiyim, yoksa sadece iyi olduğum alanlar farklı mı?” gibi olumsuz otomatik düşüncelerin doğruluğuna bakmanız, daha doğru ve mantıklı düşünmenizi sağlayabilmektedir.
Bu Süreçte Ebeveynler Neler Yapabilir
Empati yapmak ve İletişim kurmak:
Ergenlerin yaşadığı duygusal değişimleri küçümsemek veya dinlememek yerine, onları anlamaya çalışın. “Bu mu sorunun, insanlar neler yaşıyor” demek yerine, ne hissettiklerini anlamaya ve destek olmaya çalışın. Onların duygularını, hissettiklerini dikkatlice dinleyerek onları anlaşıldıklarını hissettirebilirsiniz. Onların fikirlerine, kendilerini keşfetmelerine izin verin. Onların fikirlerine saygı duyulduklarını hissettiklerinde bağımsızlıklarını sizden uzaklaşarak yapmalarına gerek kalmadığını göreceklerdir.
Esnek bir şekilde sınır koymak:
Ergenler bağımsızlık ararken yardım ve yönlendirme almak isyeceklerdir. Kurallar baskıcı bir şekilde olmasındansa ortak sınır ve ortak çözümler bulmaya çalışın.
Olumlu Rol model Olma:
Onlara sınır koyup, bir şeyleri söyleyerek anlatmak yerine, kendi davranışlarınızla örnek olmanız çocuklarınıza yönlendirme, emir gibi gelmeyecek ve kimlik arayışında sizi örnek almasını sağlayacaktır.
Yargılayıcı olmada, Destekleyici olun:
Çocuklarınızın doğruları kadar yanlışları da olacaktır, yargılamadan destekleyerek ve beraber çözüm yolu bularak yardımcı olduğunuzu hissettirin.
